Mitologia Nordycka (9, 10)

*Klasa była dziwnie zaciemniona, a na tablicy widniał temat: Mitologia Nordycka*



Centralny element kosmogonii skandynawskiej to Völuspa, opowieść o drzewie życia, Yggdrasilu, świętym jesionie. Jest tym co święte, osią i miejscem łączącym wszystko we spólnym ładzie w kosmosie. W mitologicznej pieśni o Yggdrasilu drzewo życia jest niszczone przez jelenie i węże symbolizujące to, co niepewne i groźne. Yggdrasil jednak żyje dzięki Nornom, podlewającym święty jesion wodą ze studni Urdand brunnen. W mitologii skandynawskiej Yggdrasil łączy dziewięć światów:

Asgard – siedziba Asów
Wanaheim – siedziba Wanów
Álfheim – siedziba elfów
Muspelheim – kraina ognia (zamieszkiwana przez ognistych olbrzymów)
Nidavellir – kraina karłów.
Niflheim – świat lodu, mgły, zimna oraz zmarłych. Panuje nad nim bogini Hel.
Svartalfheim – kraina mrocznych elfów.
Jötunnheim – kraina lodowych olbrzymów.
Midgard – świat środka, kraina ludzi
Niflheim, Jötunnheim i Muspelheim tworzyły razem Utgard – świat zewnętrzny.

Plemiona północnogermańskie miały ciekawe podejście do swego panteonu bogów. Podzielili go na dwa boskie rody: Asów i Wanów. Asowie to ród panujący, najważniejszy dla Wikingów. Męscy członkowie tej rodziny to Asowie, a żeńscy to Asyny. Nazywani są także Azami lub Azynami. Ich charakterystyczną cechą jest wojownicze usposobienie i mniejszy większy związek z kultem wojny, magii i siły. Wanowie są rodem podległym Asom, chociaż są równie potężni i ważni. Ich pochodzenie, w odróżnieniu od Asów, nie jest znane, chociaż wiadomo, że są od nich o wiele starsi. Męscy członkowie rodu Wanów to Wanowie, a żeńscy to Wanidy, a ich cechy charakterystyczne to pokojowe nastawienie i mocny związek z przyjazną człowiekowi naturą i urodzajem. Eddy wspominają o konfrontacji tych dwóch dynastii. Wojnę wygrali Wanowie, a późniejsze dyskusje zakończyły się ugodą - wymieniono zakładników i ogłoszono pokój, a Wanowie dobrowolnie uznali zwierzchnictwo Asów. Mit pokazuje, że rasa panująca nie jest wszechmogąca i ma swoje ograniczenia. Bogowie nordyccy rzeczywiście mają ludzkie słabości i co ciekawe są śmiertelni, czego nie spotyka się w wierzeniach starożytnych Greków i Rzymian. Jedynie złote jabłka Idunn dają im nadzieje na wieczną młodość.

W pierwotnych wierzeniach Nordyków istnieją trzy typy tych bestii - Jotunowie, górskie i ogniste olbrzymy. Ci pierwsi reprezentują czasy przed nadejściem bogów, co budzi wśród panujących bóstw respekt, a nawet szacunek. Jednak są zwykle przedstawiani jako wrogowie dotychczasowego porządku świata, a wszystko przez pośredni mord przodków Jotunów - Lodowych Olbrzymów przez Odyna, Wiliego i We, z którego ocaleli nieliczni, aby odtworzyć rasę. Mimo wszystko byli istotami rozumnymi, którzy pomimo swej niechęci do bogów, gdy była taka potrzeba, pomagali sobie, a nawet często wchodziły ze sobą w związki. Olbrzymki, które pokochały Asów lub Wanów - same stawały się Asynami lub Wanidami. Symbolizował ich lód. Ich przeciwieństwem były górskie olbrzymy do cna nienawidzące rasy panującej, utożsamiane z dziką naturą i górami. Cechowała ich brutalność, nieuzasadniona agresja, nienawiść i - co najważniejsze - bezmierna głupota, która sprawiała, że bogom często udawało się ich pokonać lub przechytrzyć, mimo ich nadludzkiej siły. Ostatnim rodzajem są olbrzymy ogniste, o których niewiele wiadomo. Ich siedzibą był Muspelheim, a przywódcą - Surt, który przyczynił się do powstania świata i przyczynił się do jego zniszczenia (Ragnarök).


Odyn jest najważniejszym z bogów nordyckich. Wywodzi się z dynastii Azów, bóg wojny i wojowników, bóstwo mądrości, władzy, poezji i magii. był mężem Frigg i ojcem Thora. Całą trójkę czczono w Świątyni w Uppsali. Wraz z Freją przewodził poległym wojownikom w Walhalli. W mitologii germańskiej jest znany jako Wotan/Wodan. Odyn odznacza się prawdziwą mądrością - by ją posiąść poświęcił jedno oko, dajac je Mimirowi w zamian za napicie się ze studni wiedzy Mimira. Następnie Odyn powiesił się na drzewie Yggdrasil na dziewięć dni, przebity własną włócznią, przez co nauczył się dziewięciu magicznych pieśni i osiemnastu run. To właśnie jemu przypisuje się odkrycie pisma runicznego i odkrycie jego magicznej mocy. Swą mądrość wykorzystywał przy czynieniu czarów, rozwiązywaniu zagadek - miał dar poznawania ludzkich myśli. Był również bogiem wojowników i ich przywódców - cechowała go gwałtowność, ale również spryt i przebiegłość na polu walki. Zmarłych w boju wojowników gromadził w swoim domu w Asgard - Walhalli, gdzie oczekiwali z nim ostatniej bitwy przy końcu świata ragnarök.
Jego synem był również urodziwy Baldur - lubiany i podziwiany przez bogów, ze względu na jego rzadkie cechy (subtelność i delikatność). Zginął wskutek intrygi, jaką uknuł zazdrosny i podstępny Loki. 

Thor

Thor był uznawany za drugiego obok Odyna i Jörd, małżonek Sif. Bóg burz i piorunów, bóg sił witalnych, rolnictwa, jako sprowadzający deszcz był odpowiedzialny za urodzaje, patron ogniska domowego i małzeństwa. Był właściwielem Mjöllnira. Drzewem mu poświęconym jest dąb. Podróżował rydwanem zaprzegniętym w kozły. W czasie zmierzchu bogów (Rangorök) zabije Węża Midgardu, wielkiego Jormunganda, lecz zginie zatruty jego jadem.


Loki bóg ognia i oszustwa. Potomek olbrzyma Farbauti'ego i Laufey. Usunowiony przez Odyna. 

Loki – w mitologii nordyckiej bóg ognia jak również oszustwa. Usynowiony przez Odyn'a gigant, potomek olbrzyma Farbauti'ego i Laufey. Miał dwóch braci - Byleistr'a i Helbindi'a, którzy staną u jego boku podczas Ragnarok'u. Loki posiadał zdolność przemiany (w łososia, konia, ptaka, pchłę itp.), włącznie ze zmianą płci.

Więzienie Lokiego

Spłodził największe i najstraszliwsze potwory - wielkiego wilka Fenrir'a, węża Jormungand'a i boginię umarłych Hel. Nigdy do końca nie trzymał z żadną ze stron (jedynie w Ragnarök wreszcie opowie się przeciw bogom i poprowadzi na nich olbrzymów).

Swego czasu był radosnym acz psotnym sojusznikiem bogów. Towarzyszył Thor'owi (z którym niegdyś zawarł braterstwo krwi) w wielu wyprawach po świecie, podarował Odyn'owi Sleipnir'a - ośmionogiego, bardzo szybkiego rumaka.

Dzięki Lokiemu bogowie zdobyli też swe najważniejsze atrybuty. W micie o Sif Lokiego oskarżono o złośliwe ścięcie jej włosów. Za karę musiał zdobyć dla niej nowe, złote, ale rosnące jak żywe; wykonały je karły, synowie Ivaldi'ego - najważniejszym z nich był Brokk. Przy tej okazji Loki dostał od nich włócznię Gungnir i statek Skidbladnir. Wówczas Loki postawił w zastaw swoją głowę, że Eitri, brat Brokk'a nie zdoła już zrobić trzech równie cennych przedmiotów. Ale ten z pomocą brata i pozostałych karłów, wykonał dzika Gulinborsti'ego, bransoletę Draupnir oraz młot Mjölnir dla Thor'a. Bogowie orzekli, że najcenniejszy jest Mjölnir. Loki przegrał więc zakład i powinien stracić głowę, ale wtedy próbował uciec, wykorzystując swe czarodziejskie buty, pozwalające mu latać i chodzić po wodzie. Gdy zaś Thor go schwytał, oświadczył, że oddał w zakład głowę, a nie szyję. Karły w zemście ucięły mu więc tylko język i zszyły usta (co miało być karą za jego krzywoprzysięstwo). Ten zaraz potem wyrwał sobie szwy wraz z wargami, nie mogąc wytrzymać nawet chwili bez oszust i łgarstwa.

Małżonką Lokiego była Sigyn. Bogowie, mając Lokiego za szaleńca i psotnika, wybaczali mu wiele złych uczynków, ale kiedy przyczynił się do zabicia Baldur'a (boga światła), oraz uniemożliwił mu powrót z zaświatów, przykuli go do skały, gdzie musiał odkupić swój uczynek, przykuty łańcuchami tak, żeby padał na jego twarz okropny jad węża znajdującego się nad nim. Jego wierna żona Sigyn trzymała misę nad twarzą Lokiego i gdy ta napełniała się, Sigyn opróżniała ją - wtedy kropla jadu docierała do twarzy Lokiego i ten, trzęsąc się z bólu, powodował trzęsienie Ziemi. Wierzono, że w końcu Loki wyswobodzi się z więzów i zapragnie zemsty. Bitwa Ragnarök rozpocznie się przypłynięciem do Asgardu statku Nagelfar, którego Loki będzie sternikiem. Loki zginie walcząc z bogiem-strażnikiem Heimdall'em (zabiją się nawzajem) - będzie to pierwsza wielka walka w Ragnarök'u.